Pałac w Sławie
HISTORIA - STAN ZACHOWANIA
Pałac znajduje się w miejscu dawnego zamku Piastów głogowskich, wzmiankowanego w 1468 r. z związku ze sprzedażą miasta Melchiorowi von Rechenberg. Jego ród należał do znaczniejszych na Śląsku, posiadał już od XIV wieku zamek w Jakubowie koło Głogowa, a także od 1516 roku zamek w Borowie Polskim koło nowego Miasteczka. Sława pozostawała w rękach rodziny von Rechenberg do połowy XVII w.
Mapa Sławy i okolic z dobrami Rechenbergów z pocz. XVII w. w: Dominik Nowakowski, Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne, Wrocław 2017 r.
Johannowi von Rechenberg przypisuje się rozpoczęcie budowy około 1574 r. murowanej późnorenesansowej siedziby mieszkalnej w Sławie, której relikty zawiera obecny pałac – dwie kolumny manierystyczne z ornamentem okuciowym na trzonie oraz kapitelem ozdobionym kimationem lesbijskim. Cechuje je ogromne podobieństwo w stosunku do piaskowcowych kolumn jakie użyto podczas rozbudowy pałacu w niedalekim Siedlisku, gdzie znany jest budowniczy Melchior Deckhardt oraz dokładna data ukończenia budowy 1600 r.
Johannowi von Rechenberg przypisuje się rozpoczęcie budowy około 1574 r. murowanej późnorenesansowej siedziby mieszkalnej w Sławie, której relikty zawiera obecny pałac – dwie kolumny manierystyczne z ornamentem okuciowym na trzonie oraz kapitelem ozdobionym kimationem lesbijskim. Cechuje je ogromne podobieństwo w stosunku do piaskowcowych kolumn jakie użyto podczas rozbudowy pałacu w niedalekim Siedlisku, gdzie znany jest budowniczy Melchior Deckhardt oraz dokładna data ukończenia budowy 1600 r.
Po wielkim pożarze, który strawił miasto w 1721 r. rezydencja Barwitzów została odbudowana w latach 1732-1735, w stylu barokowym. W nową budowlę wkomponowano ocalałą część wcześniejszego zamku. Rezydencję w tym okresie ukazują dwa rysunki Friedrich Bernhard Wernera z ok. poł. XVIII w.
Po wielkim pożarze, który strawił miasto w 1721 r. rezydencja Barwitzów została odbudowana w latach 1732-1735, w stylu barokowym. W nową budowlę wkomponowano ocalałą część wcześniejszego zamku. Rezydencję w tym okresie ukazują dwa rysunki Friedrich Bernhard Wernera z ok. poł. XVIII w.
Późnobarokowy pałac przedstawiony na widoku F.B. Wernera niewiele już się zmieniał. Jego skrzydło północne było wtedy nakryte dachem mansardowym z każdej strony.
Inny był także niezależny dach czterospadowy nad skrzydłem południowym. Ślad zakończenia dawnego dachu mansardowego korpusu głównego jest widoczny w postaci zachowanej więźby, później nadbudowanej kolejną formą, z kalenicą trochę niżej niż wysokość kalenicy korpusu głównego.
W południowym skrzydle zachowała się oryginalna więźba oraz drewniany strop barokowy. Na poddaszu znaleziono także oryginalną, pierwotną dachówkę karpiówkę, kładzioną wówczas ze względu na swą grubość wyłącznie w łuskę.
Nieznany jest wygląd ogrodu z czasu baroku, gdy w poł. XVIII w. na terenie dawnych ogrodów warzywnych wybudowano oranżerię (obecnie nieistniejącą) . Układ kompozycyjny z początku XIX w. można prześledzić na podstawie map Davida Gillego, a początku XX w. na podstawie map niemieckich Messtischblatt w skali 1:25000.
Po roku 1854 barokowy ogród przekształcono w założenie romantyczne i powiększono jego powierzchnię w kierunku południowo-zachodnim. Autorem nowej kompozycji był Carl Eduard Petzold . Pałac idealnie wtapiał się w swoje otoczenie, a jego okazała elewacja stanowiła zamknięcie wschodnio-zachodniej osi kompozycyjnej widocznej poprzez całą długość Jeziora Sławskiego.
Pałac znajduje się w miejscu dawnego zamku Piastów głogowskich, wzmiankowanego w 1468 r. z związku ze sprzedażą miasta Melchiorowi von Rechenberg. Jego ród należał do znaczniejszych na Śląsku, posiadał już od XIV wieku zamek w Jakubowie koło Głogowa, a także od 1516 roku zamek w Borowie Polskim koło nowego Miasteczka. Sława pozostawała w rękach rodziny von Rechenberg do połowy XVII w.
Mapa Sławy i okolic z dobrami Rechenbergów z pocz. XVII w. w: Dominik Nowakowski, Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne, Wrocław 2017 r.
W trakcie II wojny światowej pałac został przejęty prze Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy i funkcjonował jako rezydencja oraz archiwum szefa SS Heinricha Himmlera. Dotychczasowe wyposażenie pałacu wywieziono i zastąpiono ogromnym wolnomularskim księgozbiorem. Po wojnie zbiór ten przewieziono do pałacu w Ciążeniu nad Wartą (oddział biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu). Z uwagi na brak źródeł trudno jest przeprowadzić analizę oceniającą stopień przebudowy pałacu w tym okresie. Wiadomo, że pod koniec wojny wnętrza zostały częściowo zdewastowane i ograbione
Od roku 1957 - 2006 pałac funkcjonował jako Dom Dziecka. Zimą 1961 r. w budynku wybuchł ogromny pożar, który strawił ponad ¾ jego poddasza . Pałac został później odbudowany z zachowaniem jego zewnętrznej formy późnobarokowej.
Nad korpusem głównym wykonano zupełnie nową więźbę dachową drewnianą typu kozłowego opartą o konstrukcję drewnianą płatwiowo-kleszczową. W części południowej korpusu z pożaru zostały uratowane niektóre elementy najstarszej więźby pochodzącej jeszcze z lat 30 XVIII w., gdyż jej elementy łączone są na nakładkę. Nieco młodsza oryginalna więźba wraz z reliktem stropu drewnianego nad skrzydłem południowym ocalały w całości. We wnętrzach pałacu dokonywano dalszych przebudów, podziałów, przekształceń i modernizacji, zaadaptowano poddasze na pokoje dla dzieci i opiekunów.
Przebudowano i znacznie poszerzono taras wychodzący w stronę jeziora. Po pożarze wykonano prace remontowe przy elewacji budynku, kiedy położono mocne cementowe tynki natryskowe, znacznie uszkadzające oryginalną warstwę wewnętrzną i zniekształcające modelunek cennego regencyjnego detalu architektonicznego i zasłaniające wcześniejszą kolorystykę tynków.
Na przełomie lat 70 i 80 XX w. wykonano szereg opracowań związanych z dalszą modernizacją i generalnym remontem obiektu . Planowano nawet rozbudowę placówki. Stan techniczny pałacu już wtedy był niezadawalający. W dużym stopniu zniszczone były schody tarasu, ceramiczne pokrycie dachu nad skrzydłem południowym, rynny i rury spustowe, parapety oraz opierzenia z blachy ocynkowanej, a nawet nakrapiane wtórne cementowe tynki zewnętrzne. W szczycie prawego skrzydła zewnętrznych tynków już nie było. Stwierdzono m.in. duże zawilgocenie murów obwodowych związane ze zmiennym poziomem lustra wody w jeziorze.
W 2006 r. starostwo wschowskie zdecydowało się zlikwidować Dom Dziecka i obiekt sprzedać. Nowi właściciele nie podejmowali żadnych prac remontowych. Obecny właściciel zamierza pałac remontować i dostosować go do nowych funkcji hotelowo-konferencyjnych.